Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 17 april 2025
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 17 april 2025. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Voorjaarsnota (1)
SCHOOF
Goedemiddag. Laat ik beginnen met het onderwerp dat velen in Den Haag deze week heeft beziggehouden: de gesprekken over de Voorjaarsnota. Als ik dichtbij mijzelf blijf, kan ik niet anders dan bevestigen dat het een marathon was. Met op sommige delen van het parcours flinke tegenwind, hoge temperaturen en een enkel moment de vrees dat de man met de hamer zich zou aandienen. En dan was er ook bij deze tocht weer het moment dat je jezelf overwint, je de eindsprint inzet en de finish bereikt. En je ondanks alles wat zich onderweg heeft afgespeeld uiteindelijk toch tevreden bent met het resultaat.
Een resultaat dat zowel zoet als zuur bevat. Veel is hierover gisteren al naar buiten gekomen.
Zo investeren we onder meer in bestaanszekerheid - door onder andere huurstijgingen in de sociale huursector te voorkomen en de energierekening en kinderopvang betaalbaarder te maken – en in defensie, gemeenten, weerbaarheid, infrastructuur en de agrarische sector. Dat betalen we deels met meevallers. En tegelijkertijd moeten we eerlijk zijn; deze uitgaven betekenen ook dat het elders op de begroting ietsje minder moet. Onder meer door de inkomstenbelasting minder te verlagen dan gepland en rijksbreed wordt een rem gezet op de groei van de overheidsuitgaven door het inhouden van de loon- en prijsbijstelling. Maar al met al denk ik dat er een evenwichtige financiële plaat ligt, waarin alle uitgaven netjes gedekt zijn. Dit verdient wat mij betreft complimenten aan alle betrokkenen, niet in de laatste plaats aan de ambtenaren van het ministerie van Financiën, die de afgelopen weken letterlijk dag en nacht keihard hebben doorgewerkt.
Ik ben blij dat de ministerraad vandaag heeft ingestemd met het uiteindelijke resultaat en heeft besloten de concept-Voorjaarsnota naar het CPB en de Raad van State te sturen. Morgen worden de stukken openbaar.
Bezoek aan Japan (1)
Met Goede vrijdag en het Paasweekend voor de deur ga ik afronden. Ik wens u allen goede en vooral rustige dagen toe. Zelf reis ik deze Paasdagen af naar Japan, waar ik onder meer een ontmoeting zal hebben met premier Ishiba. Ook zal ik in Osaka het Nederlandse paviljoen op de World Expo openen. Nederland en Japan hebben een bloeiende handelsrelatie en ook voor de toekomst liggen er nog volop kansen. Maar onze relatie is breder. Ook de samenwerking op het terrein van veiligheid is hecht en kunnen we verder versterken. Juist in een geopolitiek onrustige wereld is het belangrijk om gelijkgestemde partners te hebben en de banden daarmee aan te halen. Ik zie dan ook zeer uit naar het bezoek. Volgende week woensdag keer ik weer terug naar Nederland, ruim op tijd voor de wekelijkse ministerraad en de aansluitende persconferentie. Dus in dat kader: tot volgende week.
Voorjaarsnota (2)
JONKER (NOS)
U zegt: we hebben een marathon gelopen met deze Voorjaarsnota. Maar bent u niet halverwege gestopt? Want er moesten nog heel veel zaken opgelost worden. Zoals klimaat, gevangenissen.
SCHOOF
Nee, we zijn niet halverwege gestopt. We zijn met elkaar tot een evenwichtig pakket gekomen. En daar waar plannen nog niet klaar zijn, kan je ze ook niet budgetteren. En u weet; op het gebied van stikstof moet het kabinet zijn plan nog afronden. Op het gebied van de Defensie-uitgaven, bijvoorbeeld rondom de NAVO, moeten ook op de NAVO-top nog uitspraken en besluiten worden genomen ten aanzien van de NAVO. En we hebben nu, en daar gaat natuurlijk ook de Voorjaarsnota in belangrijke mate over, namelijk over bijstelling van de begroting van 2025 en 2026, hebben we een aantal stappen gezet op het gebied van stikstof en ook het gebied van defensie.
JONKER
Die plannen waren nog niet af, dus mevrouw Coenradie bijvoorbeeld had nog niet genoeg plannen voor de gevangenissector?
SCHOOF
Nee, daar zijn keuzes gemaakt en keuzes kan dus ook betekenen dat ministers of staatssecretarissen niet krijgen wat ze graag hadden willen hebben.
JONKER
U durft niet te regeren, zegt de oppositie, U zou de bal vooruitschoppen.
SCHOOF
Nou, volgens mij regeren we elke dag. En we hebben met deze Voorjaarsnota ook laten zien dat we in staat zijn ook deze Voorjaarsnota weer met elkaar af te ronden, met een evenwichtig pakket. En morgen wordt het openbaar, dan kun je het allemaal nog veel beter en preciezer bekijken. Maar dan zult u ook zien dat dat in mijn ogen een evenwichtig pakket is waartoe de ministerraad vandaag heeft besloten.
JONKER
Ja, die bewindspersonen die met die problemen zitten die niet worden opgelost, die leken ook een beetje te schrikken van die Voorjaarsnota. Konden zij vandaag nog iets wijzigen aan die plannen? Of was het tekenen bij dat befaamde kruisje?
SCHOOF
Nee, het is niet tekenen bij het befaamde kruisje. Maar we hebben als ministerraad wel gewoon ingestemd met datgene wat de minister van Financiën vanochtend heeft voorgelegd. En daar gaan alle ministers en staatssecretarissen dus vervolgens mee aan de slag.
JONKER
Gaat u ons vandaag ook nog wat meer vertellen over hoe dat allemaal betaald wordt?
SCHOOF
Niet in precisie. Daarvoor wachten we…
JONKER
Is dat eerlijk?
SCHOOF
Ja. Dat is eerlijk. We hebben daar vanochtend over besloten. Dat moet nog heel precies allemaal nu worden opgeschreven. En ik vind het risico als ik specifieke dingen uithaal. En ik heb wel een aantal dingen gezegd aan de positieve kant, maar ook aan de negatieve kant. Ik heb gezegd over het zoet en het zuur. Maar ik denk dat het belangrijk is dat alles echt in evenwicht met alle cijfers, dat die morgen naar buiten en dat u basis daarvan dan zowel u, maar daarmee ook Nederland, kennis kan nemen en ook het parlement overigens van datgene waar de ministerraad vandaag over heeft besloten. Want rechtsonder in de tabellen moet het echt allemaal kloppen.
JONKER
Ik wil er graag nog wel 1 specifiek ding uithalen. Bijvoorbeeld, mensen gaan bijvoorbeeld meer inkomensbelasting betalen via een omweg. Dat sijpelt al wel naar buiten. Is dat ook een idee van deze Voorjaarsnota? Moest er genivelleerd worden bijvoorbeeld?
SCHOOF
Nee, er moest niet genivelleerd worden. Er moest wel af en toe geld worden gezocht. En wat er aan geld… We hebben afgesproken dat er een verlaging van de inkomensbelasting zou zijn. En die is ietsje minder dan we in eerste instantie hadden voorgenomen om uiteindelijk een financiële plaat te maken.
VERWEIJ (AD)
Meneer Schoof, u zei net: veel over de Voorjaarsnota is naar buiten gekomen. Alleen niet alles. Waarom is ervoor gekozen om alleen het zoet actief naar buiten te brengen?
SCHOOF
Dat moet u aan de fractievoorzitters vragen. Die hebben daarvoor gekozen. Dat heeft niet het kabinet gedaan. Ik heb net een aantal elementen genoemd, zowel op het zoet als het zuur.
VERWEIJ
Nou, ik ben er toch een beetje verbaasd over, want een paar weken geleden zaten wij hier ook. En toen zei u nog dat u er ongelooflijk van baalt als er wordt gelekt uit uw kabinet.
SCHOOF
Ja, maar er is niet gelekt uit het kabinet.
VERWEIJ
Dus als fractievoorzitters plannen die zijn ontworpen in de boezem van het kabinet naar buiten brengen, is dat niet lekken?
SCHOOF
Nee, want de fractievoorzitters waren nauw betrokken bij het overleg en ik ben ook overigens blij dat de fractievoorzitters die inzet met elkaar hebben getoond en er ook met elkaar zijn uitgekomen en ook met de minister van Financiën en ondergetekende uit zijn gekomen om tot het pakket te komen. Dat is niet onbelangrijk, dat is betekenisvol. Ik denk dat vele hier misschien wel hadden gedacht: dat gaat ze nooit lukken en dat hebben we gewoon wel met elkaar bereikt. En dat is denk ik belangrijk en dat de fractievoorzitters dan, nou ze hadden ook de nacht overgeslagen, net zo goed als de minister van Financiën en ondergetekende, dan de behoefte hebben om op een aantal punten even hun stempel te drukken, dan mag dat en is dat geen lekken. Maar ik als minister-president en namens het kabinet wens de zorgvuldigheid van zoet en zuur te bewaren zoals ik het hier net heb gedaan. En ook de precisie van de cijfers ook echt pas te doen als alles naar buiten kunnen brengen. En dat is morgen.
VERWEIJ
Dus als er de volgende keer een nota in het kabinet is besproken en de minister is daar heel trots op dan vindt u het ook prima als hij het alvast voordat het echt officieel naar buiten komt naar buiten brengt?
SCHOOF
Nee, minister is echt iets anders dan een fractievoorzitter.
VERWEIJ
Ja, maar ik snap het toch niet helemaal, want u zegt: het is geen lekken, maar actief hebben de fractievoorzitters het zoet naar buiten gebracht, maar via lek hebben wij het zuur moeten achterhalen. Dat was niet actief naar buiten gebracht.
SCHOOF
Nee, omdat het kabinet het zoet en het zuur tegelijkertijd naar buiten brengt. Dat heb ik net gedaan bij de inleiding. Een aantal punten genoemd van het zoet, een aantal dingen genoemd van het zuur. En morgen krijgt u het hele pakket, wordt morgen openbaar en dan kunt u daar ook naar kijken.
VERWEIJ
Maar dit is toch voor de echte besluitvorming, meneer Schoof? Want vanochtend hebben de ministers pas de Voorjaarsnota echt vastgesteld officieel, toch als ik het goed heb?
SCHOOF
Ja, klopt.
VERWEIJ
Voordat de besluitvorming überhaupt heeft plaatsgevonden, lekken er allerlei dingen uit.
SCHOOF
Nee, nou ja, er zijn aan de kant van het kabinet is er niks uitgelekt.
VERWEIJ
Nou, meneer Eelco Heinen die stond er gisteren ook en die zei ook dat er zuur in zat.
SCHOOF
Ja, met alle respect. Als de minister van Financiën zegt dat er zuur in zit, dan is dat toch niet lekken?
VERWEIJ
Nou, u lacht erom, maar ik snap het niet.
SCHOOF
Ja, nee, omdat ik vind een groot verschil tussen fractievoorzitters en leden van mijn kabinet. Er zit echt gewoon een groot verschil tussen-
VERWEIJ
En wat vindt u van dan…
SCHOOF
Fractievoorzitters, nogmaals ook de complimenten aan hen. Net zo goed als aan de anderen die intensief de afgelopen periode hieraan hebben gewerkt. Waar we in januari zijn begonnen om daar in een proces met elkaar ook in het kabinet aan te werken. Met alle bilateralen die de minister van Financiën daarover heeft gehad. Uiteindelijk uitmondend in een politieke consultatie. Politieke consultatie, geef ik toe, wat langer dan te doen gebruikelijk. Normaal gesproken doe je er 1 of 2 dagen over. Dat dan de fractievoorzitters een aantal punten die zij belangrijk vinden naar buiten brengen, heb ik daar geen moeite mee. Tegelijkertijd, ik blijf herhalen, als premier van dit kabinet brengen wij het in evenwicht naar buiten. En dat evenwicht doe ik hier vandaag op hoofdlijnen. Morgen is alles openbaar en dan kan iedereen er kennis van nemen.
VERWEIJ
Maar hoe denkt u dat de kiezer ernaar kijkt dan? Dat de fractievoorzitters alleen maar het zoete wilden vertellen en niet waar ze dat van gaan betalen?
SCHOOF
Als er ooit verkiezingen komen, en ik hoop over slordig 3 jaar denk ik, dan zullen ze daar misschien al of niet nog door zijn beïnvloed. Maar ik denk dat de Nederlander uiteindelijk gewoon precies wil weten hoe het zit.
VERWEIJ
Ja, dat snap ik, maar dat is niet verteld.
SCHOOF
En dan zit er- we praten over 48 uur, morgen wordt alles openbaar.
VERWEIJ
Ja, maar het 48 uur waarin wel alleen het positieve naar buiten komt officieel en niet het negatieve. Ik kan me zo voorstellen, afgelopen week is er ook een onderzoek naar buiten gekomen van Peter Kanne, waarin driekwart van alle kiezers in Nederland ontevreden is over het kabinet. Gaat dit dan de tevredenheid over het kabinet ophalen als alleen het zoet naar buiten komt?
SCHOOF
Nee, maar u verwijst elke keer naar het zoet, dat de fractievoorzitters op hun delen-
VERWEIJ
Ja, dat is naar buiten, dat is de enige wat we officieel te horen hebben gekregen.
SCHOOF
-naar buiten hebben gebracht. Ik geef aan hoe we in het kabinet vandaag goed hierover hebben gesproken. Met elkaar hebben we geconstateerd dat dit een evenwichtige begroting is die wij voor onze rekening willen nemen. Dat besluit hebben we ook met elkaar genomen. Ik licht hier een aantal hoofdelementen toe. En morgen krijgt u alles, en krijgt ook iedereen in Nederland als ze willen, kunnen ze het allemaal gaan vinden, wat precies de besluitvorming is.
VERWEIJ
En waarom niet vandaag al?
SCHOOF
Nou, omdat het niet lukt, je moet- Het is een dik document met veel bijlagen. En dat steekt heel nauw, dat alles wat rechtsonder staat in de tabellen, dat het precies klopt. Nog afgezien van de spellingscontrole, want dat is tegenwoordig ook nodig in Nederland.
SCHREINEMACHERS (RTL)
Meneer Schoof, u bent woensdagavond aangeschoven bij de onderhandelingen. Wat was uw rol daarin?
SCHOOF
Ja, ik ben premier van dit kabinet.
SCHREINEMACHERS
Maar heeft u echt actief meegedaan aan de onderhandelingen? Of was dat aan de fractievoorzitters en was u een toeschouwer bij wat er gebeurde?
SCHOOF
Nou, dan pak ik even het hele traject. En van begin af aan hebben we, en bijzonder natuurlijk de minister van Financiën, maar ook ondergetekenden, hebben we, heeft de minister van Financiën alle bilaterale gesprekken gevoerd. Dus op basis daarvan zijn, zeg maar, de individuele begroting beoordeeld, de claims beoordeeld, hebben uitwisselingen plaatsgevonden van mee- en tegenvallers. En het hele pakket heeft het kabinet uiteindelijk vorige week maandag aan de fractievoorzitters gepresenteerd met nog een aantal politieke keuzes die gemaakt moesten worden. Daar is minister Eelco Heinen. Ik wil even het hele proces toelichten, omdat het kabinet nauw, sterker nog, het kabinet is alleen niet nauw betrokken geweest, dat zou namelijk een miskenning zijn van de rol die het kabinet heeft. Het kabinet heeft alle voorstellen bij de fractievoorzitters neergelegd, de politieke consultatie, in het volle besef dat daar nog een aantal politieke gesprekken over moesten plaatsvinden in een ingewikkelde geopolitieke financiële context.
SCHREINEMACHERS
Ja, maar mijn vraag was natuurlijk over of u als partijloze premier in de cruciale nacht, waarin een akkoord moest worden gesloten of u daarop invloed had of dat u daar als toekijkende premier bij zat.
SCHOOF
Nee, maar natuurlijk heb je een rol. Dat mag toch overduidelijk zijn. En dat wil niet zeggen dat je er altijd bij heeft gezeten, want die politieke consultatie moesten ze ook vooral onderling doen. Ze moesten ook samen bij tijd en wijle eruit komen. En soms was het overleg met minister Eelco Heinen. Ook de afgelopen tien dagen.
SCHREINEMACHERS
Zijn er momenten dat u dacht dat het niet meer gaat lukken? Want u trok een vergelijking met de marathon.
SCHOOF
Ja, met de man met de hamer. Ik heb af en toe wel eens gedacht van: nou dit wordt heel ingewikkeld. En dat heb ik ook in de nacht en in de ochtend wel eens gedacht. Maar uiteindelijk zijn we er met elkaar goed uitgekomen. En ik denk dat iedereen snapt hoe ingewikkeld zo’n proces is. Vier fractievoorzitters die een echte grote inspanning moeten leveren om daar met elkaar uit te komen en een kabinet wat het moet kunnen dragen. En daar staan we vandaag. Het is niet zo dat het allemaal op die ene nacht zat. Daar is een lang traject aan vooraf gegaan.
SCHREINEMACHERS
En is er wat u betreft een huzarenstukje geleverd? Of is het een houtje-touwtje-oplossing en strompelt het kabinet weer verder?
SCHOOF
Nou het is in ieder geval een belangrijk document wat er nu ligt. Wat in mijn beleving echt evenwichtig is. En evenwichtig is dus precies het tegenovergestelde van de laatste formulering die u gebruikte. En dat in het volle besef dat we natuurlijk de komende maanden en jaren wij allemaal ontwikkelingen zullen zien waar we ons ook weer toe moeten verhouden, ook in financiële zin.
SCHREINEMACHERS
Ja, verschillende ministers zeiden vanochtend dat ze nog nauwelijks een idee hadden van de ingeving die er was gedaan in hun begroting. Speelden zij een spelletje of waren zij nog niet bijgepraat voor de ministerraad?
SCHOOF
Nou, dat vind ik moeilijk te beantwoorden eerlijk gezegd. Ik denk dat de ministers niet het volledige pakket konden overzien.
SCHREINEMACHERS
Ze konden wel overzien wat er voor ingrepen waren gedaan in hun begroting?
SCHOOF
Wat voor hun begrotingen, ongetwijfeld zullen hun fractievoorzitters of als ze contact hebben gehad met mij of met de minister van Financiën en ik heb ook gisteren een fors deel van de bewindslieden ook allemaal nog even zelf persoonlijk gesproken. Dan weten ze echt wel wat er op hoofdlijnen heeft ingestaan, ook voor hun begroting.
SCHREINEMACHERS
Heeft iedereen volmondig ingestemd met het resultaat dat op tafel lag of met frisse tegenzin?
SCHOOF
Nee, u weet: er is eenheid van kabinetsbeleid en ik doe allemaal geen mededelingen over de ministerraad, over de interne orde.
SCHREINEMACHERS
Nou ik vraag het omdat 1 van de vicepremiers zei over een ingreep in haar beleidsterrein, ‘ja, het moet dan maar’. Dat klinkt niet echt als een volmondige instemming met het resultaat waar de ministerraad een akkoord op heeft gegeven.
SCHOOF
Nee, maar de ministerraad heeft een akkoord gegeven en dat is digitaal. Je bent het er of mee eens of je bent het er niet mee eens. Of je draagt het of je draagt het niet. En de ministerraad draagt dit. Dat wil niet zeggen dat elke minister meteen bij elk onderwerp staat te jubelen. En de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, die staat voor een groot traject om woningbouw te realiseren. Ja, die heeft gezien hoe Aedes hierop gereageerd heeft en denkt dus van: ja, hoe kan ik er nou toch voor zorgen dat ondanks deze ingreep die woningen worden gebouwd? Ja, vind ik een terechte zorg. Dan moet je het er ook met elkaar over hebben, maar dat doet niets af aan hetgeen dat dit kabinet in die zin volmondig, maar goed, nogmaals, het is digitaal, je aanvaardt het of je aanvaardt het niet, je draagt het of je draagt het niet, dat dit kabinet dit draagt.
SCHREINEMACHERS
U zei dat er niks is veranderd aan de plannen die op tafel waren gelegd door de minister van Financiën. Hadden die stukken dan vandaag toch niet al naar buiten gekund?
SCHOOF
Ja, maar gisteren om 11 uur. En ik weet dat omdat ik daarna als een, zeg maar redelijk snel, laat ik het even netjes formuleren, naar de regeringslunch moest met een deel van het kabinet met de sultan van Oman en de Koning en Koningin. Dus het was 11 uur dat uiteindelijk de laatste klap werd gegeven. Dan is het niet gek dat vanochtend pas de stukken konden worden uitgedeeld, maar dat daar nog steeds een finale check op moet plaatsvinden. Dat is niet gek, want het gaat echt om veel pagina’s met veel cijfers, veel tabellen. En morgen worden ze openbaar gemaakt en dan kan iedereen daar alle discussie over voeren. En dan is het echt volledig inzichtelijk.
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Ja meneer Schoof, ik ben toch een beetje gepuzzeld door uw verklaring dat er niets aan de plannen veranderd is, maar dat u tegelijkertijd ontkent dat het kabinet een stempelmachine is geworden.
SCHOOF
Ja, omdat het suggereert dat het kabinet alleen maar in laatste instantie betrokken zou zijn. En daarom heb ik net even uitgelegd hoe het hele traject loopt. Dat we hier in januari mee zijn begonnen, dat er allemaal bilaterale gesprekken hebben plaatsgevonden tussen de minister van Financiën en de diverse vakministers, dat dat al tot heel veel overeenkomsten heeft geleid, maar dat er ook nog wel een paar politieke vragen op de mat bleven liggen. Over die politieke vragen heeft vervolgens de politieke consultatie plaatsgevonden. Dat wil niet zeggen dat er in die periode, de afgelopen tien dagen, geen contacten zijn geweest tussen de factievoorzitters en de individuele vakministers en tussen het kabinet en vakministers. Dat betekent dat wat er vanochtend lag, zeker op details, nog wel links en rechts wat vragen opriep, maar we uiteindelijk met elkaar hebben kunnen instemmen en dus de Voorjaarsnota hebben kunnen aanvaarden zoals de minister van Financiën die heeft voorgelegd.
DE WINTHER
U heeft het over consultaties, maar we zien mensen bij de binnenkomst van de ministerraad gewoon verrast zijn over datgene wat er over hun eigen begroting is besloten. Dat ziet Nederland ook. Mensen zijn niet gek. Die zien gewoon dat er buiten hen om besluiten zijn genomen door de factievoorzitters en dat ministers het er maar mee te doen hebben en vervolgens zonder aanmerkingen die hele nota accorderen. Dan worden de mensen toch voor de gek gehouden als u zegt dat het kabinet nog iets in de melk te brokkelen heeft?
SCHOOF
Ik weet niet precies hoe die ministers vanochtend en vanmiddag hebben gereageerd. Dat hou ik allemaal niet precies bij, behalve als het mij in de problemen brengt. Dan moet je af en toe wel iets doen. Maar de ministers op hoofdpunten hebben echt geweten wat er in hun begroting stond. En natuurlijk, dat wil niet zeggen, en misschien is dat de verwarring tussen verrassing en toch enig van ‘ik zou het anders hebben gedaan’. Dat daar het precies tussen zit. Want het is natuurlijk niet zo dat elke minister staat te juichen. Maar dat kan ook heel goed zijn, dat je iets besluit waar je zelf niet bij staat te juichen.
DE WINTHER
Nee, maar zouden die ministers dat niet gewoon zelf moeten besluiten in plaats dat er voor hen besloten wordt? Zo werkt het toch met de Voorjaarsnota?
SCHOOF
Nee, maar dan ga ik weer terug naar alle trajecten die we met elkaar hebben doorlopen. We hebben hier politieke consultatie gedaan. Dat is van alle dagen, van alle jaren. Dat leidt er ook toe dat je veranderingen aanbrengt in begrotingen. En dat is ook hier gebeurd. Dat is op een aantal domeinen gebeurd. Waar met name ook politieke besluitvorming en steun van de vier fracties essentieel was om daar tot een overeenkomst te komen. Daar zijn de minister van Financiën en ik bij betrokken geweest. En dat hebben we vandaag in de ministerraad besproken.
DE WINTHER
Waarom heeft de minister van Sociale Zaken met zijn portefeuille gewapperd?
SCHOOF
Dat moet jij de minister van Sociale Zaken vragen.
DE WINTHER
U was daar niet bij?
SCHOOF
Eén, ik heb gelezen in de media dat hij met zijn portefeuille gewapperd heeft. Dat heeft hij in de nacht van woensdag zou hij dat hebben gedaan. Dat heeft hij dan denk ik tegen de fractievoorzitter van de NSC gezegd. Maar niet tegen mij.
DE WINTHER
Oh nee, en u vraagt dat ook niet. U denkt: nou ja, als er weer zo’n vicepremier met zijn portefeuille wappert, dan is dat business as usual?
SCHOOF
Nee, maar het zou ook kunnen zijn dat wij gewoon die nacht heel hard aan het werk waren. En dat dat intern de communicatie is geweest. Maar daar ga ik echt niet op lopen speculeren. Dat moet u aan de minister van Sociale Zaken vragen. Voor mij is het belangrijk dat ook de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vandaag in de ministerraad de Voorjaarsnota heeft geaccordeerd en aanvaard heeft.
DE WINTHER
Oké, en u was natuurlijk ook betrokken bij de financiële onderhandelingen in augustus, toen er geschreeuwd en gehuild werd door deze en genen. Als je het nou vergelijkt met toen, ging het nou beter, hetzelfde of slechter?
SCHOOF
Nou, ik heb geconstateerd dat we er langer met elkaar over hebben gesproken. En de rust die dat met zich mee heeft gebracht heeft in ieder geval voorkomen dat er enorme uitbarstingen waren. Maar het zijn natuurlijk... Nee, maar laat ik daar... Maar het is intensief.
DE WINTHER
Ja, u deelt zelfs complimenten uit aan de mensen die 25 uur lang aan het overleggen zijn over een kabinetstuk omdat ze twee weken lang kennelijk niet over de brug wilden komen. Is dat de manier waarop Nederland bestuurd moet worden?
SCHOOF
Nou ja, de manier waarop Nederland bestuurd moet worden is dat kabinetten en ook dit kabinet op tijd een Voorjaarsnota vaststelt. En dat het een Voorjaarsnota is die evenwichtig is en die politiek draagvlak heeft. En daar zijn we in geslaagd met elkaar. En ja, dat kost soms wat meer moeite en soms wat minder moeite. En ik heb geconstateerd dat we de afgelopen periode meer tijd nodig hadden met die tien dagen, met de fractievoorzitters, om tot dit resultaat te komen.
DE WINTHER
Ja, dan nog even specifiek op een onderwerp waar ik geloof € 600 miljoen wordt besteed, namelijk stikstof. Of voor boeren in het algemeen. Misschien kunt u enig licht brengen in de duisternis.
SCHOOF
Nou, ik zei al, ik ga geen getallen noemen. Het klopt dat ten aanzien van stikstof in 2025 en 2026 geld beschikbaar is gesteld. En dat dat geld na aanwending die kan plaatsvinden vanuit het hoofdlijnenakkoord gelden, namelijk de € 5 miljard en € 500 miljoen ten behoeve van de agrarische sector, dat we daarmee in ieder geval in 2025 en 2026 vooruit kunnen.
DE WINTHER
Ja, nu is wel de verwachting dat tegemoetkomen aan allerlei juridische verordeningen met betrekking tot stikstof en uw ministeriële commissie dat er meer geld nodig is dan die € 5 miljard of € 5,6 miljard die er beschikbaar is. Wat gaat er nou gebeuren op een moment dat blijkt dat die rekening veel hoger is? Krijgen we dan weer wat we de afgelopen dagen en weken hebben gezien? Is er dan nog wel ruimte om dingen buiten de kaders te plaatsen? Of moet het dan weer gesneden worden? Oftewel, gaat Nederland daar ook een prijs voor betalen op het moment dat u over een paar weken, ik geloof volgende week, al klaar bent met de commissie?
SCHOOF
Nou, ik hoop dat we het, ik zet er veel op in om te zorgen dat we dit voor het meireces afronden. Maar ook daarvoor geldt: draagvlak is belangrijker dan de exacte datum. Maar ik heb wel haast hiermee. We hebben voor 2025 en 2026 kunnen we nu vooruit. En dat betekent dat afhankelijk van de plannen, want nogmaals, plannen die nog niet rond zijn, kan je niet op budgetteren. En dat betekent dat zodra de plannen er wel zijn, zullen ook de discussies over de financiën starten. Die moeten ook allemaal weer getoetst worden door financiën. Dus daar krijgen we echt met elkaar wel een discussie over, maar niet volgende week en niet over twee of drie weken.
DE WINTHER
Nee, maar wel even scherp dan, die € 5,6 miljard is genoeg om de stikstofopgave te doen tot en met 2026?
SCHOOF
Nou, ik denk dat we tot en met 2026 nu echt een reële start kunnen maken met de plannen. En in die zin vind ik ook het signaal wat daarmee wordt afgegeven belangrijk. En nogmaals, we zijn de plannen aan het afronden, zijn nog de budgettaire effecten aan het doorrekenen. En daar komen we ongetwijfeld op een later momenten op terug, maar dan praten we ook over een veel langere periode. Eigenlijk net zoals met de defensiegelden, dan praat je over een veel langere periode. Daarvoor moeten we eerst de NAVO-top afwachten om te kijken welke besluiten daar worden genomen. En ook die moeten we dan meerjarig met elkaar bezien. Maar ook bij Defensie is een 1e stap gezet ten aanzien van 2025 en 2026.
DE WINTHER
Maar dus geen extra geld nodig voor stikstof tot en met 2026?
SCHOOF
Nou, in ieder geval hebben we op dit moment de bedragen die we hebben.
BEEKMAN (BNR)
U sprak over de maatregelen of de beslissingen die genomen zijn in het kader van bestaanszekerheid. Is bestaanszekerheid nu een woord geworden dat eigenlijk synoniem staat voor nivelleren?
SCHOOF
Nee, hoe komt u daarbij?
BEEKMAN
Nou, omdat er zoveel... Als je kijkt naar de maatregelen die genomen zijn, er wordt zoveel stevig herverdeeld in de maatregelen. Is dat bewust of is dat een samenloop van omstandigheden?
SCHOOF
Er wordt geprobeerd om mensen die het moeilijk hebben om die te steunen. En of dat nou in de energieprijs is, of dat nou in de boodschap is, of dat het nou in de huur is, die maatregelen worden genomen.
BEEKMAN
Nou, als we kijken naar de maatregelen die nu genomen zijn, op het moment dat je geen werk hebt in een huurwoning zit van een coöperatie, dan ga je er flink op vooruit. Op het moment dat je met een baan in de private sector huurt, dan wordt er een flinke rekening bij je neergelegd, omdat die huren wel omhooggaan. Dat is een bewuste keuze toch, om juist te prioriteren, dus her te verdelen. En daar hebben we een woord voor, nivelleren. Dus nogmaals mijn vraag, is dat een bewust beleid nu van het kabinet?
SCHOOF
Nee, nivelleren is niet de beleidskeuze. Nivelleren is om te zorgen dat mensen die het moeilijk hebben, dat die een extra steuntje in de rug krijgen. Dat is wat ook bij deze Voorjaarsnota uiteindelijk besloten is, als het gaat om energie, als het gaat om boodschappen, als het gaat om huur.
BEEKMAN
Het lijkt net of u het moeilijk of een vies woord vindt, nivelleren. Maar eigenlijk bevestigt u toch mijn vraag? Er wordt heel bewust herverdeeld en voor de mensen die het wat moeilijker hebben, wordt wat toegestopt. En die rekening komt te liggen bij werkende mensen toch? Of zie ik dat helemaal verkeerd?
SCHOOF
Nee, maar u vroeg aan mij wat de doelstelling was. En de doelstelling was om mensen die het moeilijk hebben te helpen. En de doelstelling is niet om te nivelleren.
BEEKMAN
Maar dat is uiteindelijk wel wat er gebeurt, toch?
SCHOOF
Dat hangt er vanaf. Nogmaals, de doelstelling is mensen die het moeilijk hebben te helpen.
BEEKMAN
Dan nog even over, ik zat te kijken naar alle maatregelen die genomen zijn. Wat gebeurt er eigenlijk voor het bedrijfsleven? Zijn er nog… heb ik nog iets niet gezien of iets gemist, maar zijn er nog besluiten genomen die ook direct het bedrijfsleven raken?
SCHOOF
Nou, we zijn op allerlei manieren, overigens ook staande het beleid, dus als u zegt, er zijn nu geen specifieke plannen gepresenteerd die één op één het bedrijfsleven ondersteunen, dan klopt dat. Tegelijkertijd zijn we nog druk bezig met een fors aantal, sowieso het staand beleid, om te zorgen dat we het bedrijfsleven kunnen ondersteunen. En ik verwacht ook dat de minister van Klimaat en Groene Groei binnenkort met haar plannen komt. En ook daar zitten allerlei plannen in om te zorgen dat we datgene, en overigens de minister van EZ, idem, bezig zijn om te zorgen dat het bedrijfsleven in Nederland echt ook in Nederland wil blijven. In Nederland kan zorgen voor het verdienvermogen en ook kan zorgen voor werkgelegenheid in Nederland.
BEEKMAN
Ja, want als we het dan tot slot nog even over het bedrijfsleven en netcongestie hebben. Ja, daar lopen nu heel veel ondernemers in Nederland lopen daartegenaan. Dat is ook een reden om het land te verlaten. Er zouden over klimaatmaatregelen gesproken worden, dat is als ik het goed begrijp doorgeschoven naar augustus. Maar het bedrijfsleven zit daar wel op te wachten. Waarom is die keuze niet gemaakt om daar nu al iets mee te doen met die netcongestie?
SCHOOF
De minister van Klimaat en Groene Groei is daar ontzettend hard mee bezig om te zorgen dat we iets doen aan netcongestie. Volgens mij, ik zit nog heel even te denken, maar volgens mij niet zo heel lang geleden zijn daar een aantal besluiten over genomen, om te zorgen dat er in het net een aantal voorzieningen worden getroffen zodat in ieder geval een stukje van die netcongestie kan worden opgelost. Dus dat is echt een punt wat vol de aandacht heeft van de betreffende minister, maar ook van het hele kabinet. Want inderdaad, netcongestie is zowel voor bedrijven als voor mensen in Nederland, ook in hun woonhuizen, een serieus probleem. Dus er wordt hard aan gewerkt.
BEEKMAN
Was dit niet de kans geweest, want we weten dat ongeveer 200 miljard nodig is voor het verzwaren van het energienetwerk, was dit niet de uitgelezen kans om daar een stap in te zetten? Bijvoorbeeld door staatsdeelnemingen richting Tennet, dat zou een oplossing kunnen zijn. Of misschien een fonds om die netcongestie aan te pakken. Was dit niet juist het moment om dat te doen, omdat je ook vooruitkijkt en in augustus hoort dat eigenlijk niet te gebeuren?
SCHOOF
Ik ben bijna blij dat u Tennet noemt, want volgens mij is er net ook een brief gepubliceerd of naar de Kamer gestuurd ten aanzien van garanties die de staat afgeeft, zodat Tennet kan investeren.
BEEKMAN
Ik heb de brief dus niet gezien, vandaar deze vraag. Waar gaat het dan om? Gaat het om miljarden richting Tennet?
SCHOOF
Ga ik heel even kijken. Ik begrijp dat hier ook veel techniek achter zit. Met de garantiestelling kan Tennet Nederland leningen aantrekken met dezelfde kredietwaardigheid als het Nederlands staat, triple A. Dat is denk ik belangrijk, want het gaat inderdaad om ontzettend veel geld. Hierdoor kan Tennet tegen betere voorwaarden geld lenen en dat kan op termijn jaarlijks honderden miljoenen euro's voordeel opleveren, overigens ook nog voor de Nederlandse staat. Verder heeft het geen negatief effect op de staatsschuld en blijft een onafhankelijke positie, wat dat is ook belangrijk, van Tennet in stand omdat zij zelf de schuld blijft uitgeven. Dus dat is waar het hier over gaat en dat helpt Tennet echt. Dat was ook een nadrukkelijk verzoek van Tennet om deze garantiestelling af te geven.
BEEKMAN
Dus als ik het goed begrijp, gaat in ieder geval de Nederlandse staat garant staan voor die leningen die nodig zijn om het net te verzwaren. Allright, dankjewel.
VRAAG (FINANCIEELE DAGBLAD)
Nog een vraag over het begrotingstekort. Dat was geparametriseerd op 1,8 dit jaar en -2,4 volgend jaar. Is dat na deze hele ronde nog steeds het geval?
SCHOOF
Over dit jaar heb ik het cijfer niet concreet in mijn hoofd. Maar morgen worden alle cijfers gepubliceerd, inclusief de saldocijfers. En de saldocijfers zijn conform het hoofdlijnenakkoord. Dat betekent dat we dus op de saldo's niet gaan overschrijden ten opzichte van de Europese normen. En dat geldt ook voor de staatsschuld.
VRAAG
-2,4 is net onder de norm, maar min -2,9 is ook onder de norm.
SCHOOF
Nee, ik verwijs toch even naar de cijfers van morgen. Omdat ik anders licht ik er één cijfer uit en alle cijfers worden morgen gepubliceerd.
VRAAG
En wat betreft de woningcorporaties en het bevriezen van de sociale huren. Dat kost ongeveer 1,1 miljard per jaar. Is daar nu ook een soort compensatie voor en klopt het dat die alleen nog maar tijdelijk is?
SCHOOF
De huurmaatregel is tijdelijk. Er komt ook een compensatiemaatregel, maar dan moet de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening ook echt alle overleggen overvoeren met de woningbouwcoöperaties, met anderen. En uit dat overleg zal blijken, en de inzet bij dat overleg, en daarom was er ook compensatie, is ervoor te zorgen dat de woningbouwproductie blijft zoals wij die hadden voorgenomen, namelijk 100.000 woningen per jaar.
VRAAG
Maar als die compensatie precies hetzelfde is als de kosten van de huurbevriezing, dan zou dat niet uit moeten maken, toch maakt het zich grote zorgen, dus kennelijk is er ergens een gat, dus wat zie ik niet?
SCHOOF
Ja, de minister van Volkshuisvesting heeft daar enige zorgen over, daarom wil ze ook snel met alle partijen in overleg, om te zorgen dat die woningbouwproductie in stand blijft. En dat is ook precies de taak en rol die de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft.
VRAAG
Ja, maar dan moet ze natuurlijk wel de steun hebben vanuit de schatkist, vanuit de financiën. En heeft ze die steun?
SCHOOF
Nou, die steun heeft ze in de vorm dat er een compensatie is geboden, en op basis daarvan, dus ze heeft twee gegevenheden, namelijk sowieso haar beleid en alle budgetten die beschikbaar zijn, het feit dat er een huurverlaging komt tijdelijk, en dat er een, althans een huurbevriezing, even goed zeggen, tijdelijk komt, en dat er compensatie is, en met dat pakket ervoor te zorgen dat de woningbouwproductie op peil blijft. Want laten we duidelijk zijn, daar staat het kabinet voor, maar daar staat iedereen voor.
VRAAG
U heeft het over een tijdelijke huurbevriezing, dat begrijp ik niet helemaal. Betekent dat dat die in ‘27, dat de nu overgeslagen verhogingen alsnog worden doorgevoerd?
SCHOOF
Nou, wederom ga ik naar alle tabellen en dingen verwijzen die morgen komen, maar dit gaat over een tijdelijke maatregel, en dat wil niet zeggen dat je het daarna allemaal weer gaat inhalen, maar dit is nu de maatregel die nu getroffen is.
VAN BEURDEN (SBS)
Ik wil even naar een van de punten die u noemde bij het zuur, de inkomstenbelasting. Daar was een meevaller, die wordt nu minder. Maar die meevaller, die was er toch om de zorgpremie die hoger wordt te compenseren? Zijn de mensen dan blij gemaakt met een dode mus?
SCHOOF
Nee, want beide kan, en er is nog steeds sprake van een voordeel van de belastingen, ook voor de mensen in de lagere inkomensgroepen. En uiteindelijk is die ook voldoende om nog steeds te compenseren ten opzichte van de extra effecten die uit de zorgvraag komen. Er is hier feitelijk niets aan de hand.
VAN BEURDEN
Die meevaller was iets van 4 miljard, daar gaat nu gewoon een kwart van af.
SCHOOF
Nou, en toch past het allemaal en gaan uiteindelijk in de koopkrachtplaatjes gaat iedereen er gewoon een klein beetje op vooruit. En daarmee kan ook de invoering van de maatregel, de halvering van de eigen bijdrage, gewoon doorgang vinden.
VAN BEURDEN
Nou was dat budget specifiek bedoeld ter compensatie van die zorgpremie. Nu verdwijnt dat toch naar andere plekken.
SCHOOF
Nou, volgens mij was die überhaupt bedoeld ter verlichting van lastendruk van de mensen.
VAN BEURDEN
Voor de zorgpremie.
SCHOOF
Onder andere voor de zorgpremie.
VAN BEURDEN
Die 4 miljard was specifiek voor de zorgpremie, toch? Daar zijn wij door Fleur Agema vorige keer op gewezen, de minister van Volksgezondheid.
SCHOOF
Het kan allebei en het past.
VAN BEURDEN
Hoe kan het dan allebei als iets specifiek ergens voor bedoeld is, maar dat geld toch naar andere plekken gaat nu?
SCHOOF
Het was onder andere… En de zorgpremie, dat gaat gewoon door. En ook de halvering daarvan, dat is voor mensen belangrijk. En de belastingmaatregel, daar gaat iets van af. Maar het past echt.
VAN BEURDEN
Ik snap toch niet helemaal hoe het allebei kan, op het moment dat het zelfs in de financiële bijlage staat dat die 4 miljard specifiek ter compensatie van die zorgpremie bedoeld was.
SCHOOF
Ik zeg u dat dit is afgewogen. En dat dit op de halvering natuurlijk sowieso geen effect heeft. Dat is een uitgavenpost. En dat op de lasten deze maatregel is genomen. Maar dat die nog steeds voordelen oplevert. Het is dus minder meer om maar eens een populair gezegde te zeggen. En dat daarmee geen extra maatregel moet worden getroffen.
VAN BEURDEN
Dus het voordeel dat er was, wordt wel wat kleiner?
SCHOOF
In zijn algemeenheid wordt het voordeel ietsje kleiner, dat klopt ja.
VAN BEURDEN
Dan nog een ander punt: de boodschappenbonus. Hoe ziet die eruit?
SCHOOF
Daar wordt hard aan gewerkt om te kijken hoe die wordt vormgegeven. En ook daarover leest u morgen meer.
VAN BEURDEN
Mogen mensen die dan alleen uitgeven aan de boodschappen?
SCHOOF
Ik kan mij niet voorstellen dat er een boodschappenbonus wordt uitgekeerd die mensen alleen maar aan boodschappen mogen uitgeven. Ik zou niet weten hoe we dat zouden moeten controleren. Dus dit is een maatregel bedoeld om in ieder geval de mensen de gelegenheid te stellen, uiteindelijk gaan mensen zelf over hoe ze hun geld uitgeven. Maar dat ervoor wordt gezorgd dat de mensen hier wat meer geld in hun portemonnee hebben. En daardoor de boodschappen, die worden daardoor niet op zichzelf genomen niet goedkoper. Maar je kan wel je boodschappen met een iets beter gevoel doen dan daarvoor.
VAN BEURDEN
Waar komt die term boodschappenbonus nou vandaan?
SCHOOF
Ja, dan vraagt u me wat.
VAN BEURDEN
Ik heb ‘m er niet opgeplakt.
SCHOOF
Nee, ik durf de bedenker daarvan, dat weet ik eigenlijk niet. Het was op een gegeven moment de term die gebruikt is. Ook door de minister van Financiën en ook door de fractievoorzitters.
VAN BEURDEN
Dus het is wel kabinetsbeleid, die boodschappenbonus?
SCHOOF
Ja, hij staat ook in de Voorjaarsnota.
VAN BEURDEN
Maar het is niet een soort code die je kan scannen bij de supermarkt of zoiets?
SCHOOF
Nee, nee, nee.
VAN BEURDEN
Oké, dan hebben we dat ook opgehelderd, dank u wel.
AKKERMAN (WNL)
Ik vroeg me eigenlijk af, heeft u deze week zelf ook nog gevierd dat uw politieke loopbaan voorlopig weer gered is?
SCHOOF
Nee, dat heb ik me eigenlijk, ik heb me wel gerealiseerd, maar niet gevierd. En ik vind het vooral belangrijk dat we die Voorjaarsnota daadwerkelijk hebben afgerond. Want daarmee denk ik hebben we niet alleen Nederland een dienst bewezen, maar kunnen ook de mensen in Nederland erop vertrouwen dat dit kabinet gewoon een stabiele koers vaart. En dat we ook in financieel opzicht een stabiele koers varen en in die koers ook nog rekening houden met de wensen en belangen van de mensen in Nederland.
AKKERMAN
Ja, maar er waren natuurlijk veel criticasters, denk ik ook wel in deze zaal, die zeiden: nou die Voorjaarsnota, dat zou wel eens het moment kunnen zijn dat het kabinet valt. Nu heeft u toch, laten we zeggen zeker tot augustus, weer tijd gekocht. Dat moet toch fijn zijn voor u?
SCHOOF
Het zijn uw woorden en ik voel het niet als tijd kopen. Dat zou ook wel een slechte investering voor mij zijn dan. Normaal, ik realiseer me heel goed dat inderdaad zoals u zegt, velen in Nederland hadden verwacht dit gaat fout bij de Voorjaarsnota, inclusief zoals u hier zit. En tegelijkertijd dat we met elkaar en met de fractievoorzitters in staat zijn geweest om een Voorjaarsnota in elkaar te sleutelen die ook daadwerkelijk de steun heeft van de vier fracties en daar ook nog dingen kunnen doen die voor mensen in Nederland belangrijk zijn en tegelijkertijd bijdraagt aan de prioriteiten van dit kabinet.
AKKERMAN
Van tevoren zei u, ik weet niet meer hoe u het letterlijk heeft gezegd, maar dat u bij het proces van de Voorjaarsnota iets meer de regie naar zich toe wilde trekken. In hoeverre vindt u zelf dat u daarin geslaagd bent?
SCHOOF
Nou, ik denk dat hoe de minister van Financiën en ik hebben geacteerd de afgelopen maanden, is nadrukkelijk de opbouw zoals we die ook kennen met de diverse ministers, de minister van Financiën die gesprekken voert. We hebben in het kabinet een aantal stappen gezet om tot uiteindelijk de staat te komen die we hebben voorgelegd aan de fractievoorzitters. En vervolgens heb je dat proces met die fractievoorzitters in dit geval dan tien dagen. Dus ik denk dat de minister van Financiën en ik precies datgene hebben gedaan wat we hebben moeten doen om te zorgen dat we regie krijgen op dit proces. En uiteindelijk samen met de fractievoorzitters om dat draagvlak te creëren waarbij zij ook af en toe hun eigen echte interne dingen moesten doen. Dat we uiteindelijk gezamenlijk tot een resultaat zijn gekomen.
AKKERMAN
We horen ook wel mensen die zeggen: nou het was eigenlijk vooral een gesprek tussen minister Heinen en de fractievoorzitters. En oh ja, Dick Schoof, die was er ook nog. Is dat een beetje een goede interpretatie van hoe die gesprekken liepen?
SCHOOF
Nee, dat is natuurlijk onzin. Kijk, minister Heinen overigens, natuurlijk is hij degene die het meest heeft gesproken. De minister van Financiën stelt de Voorjaarsnota ook vast, althans biedt hem aan, aan de ministerraad. Die heeft daar een hele expliciete rol in. Dus logisch dat de minister van Financiën hier de allerbelangrijkste rol in vervult. En tegelijkertijd, een minister-president sluit altijd aan bij dit type van overleggen. En niet ongebruikelijk dat hij zich gedurende het proces van de afgelopen dagen dan met de fractievoorzitters logischerwijs heb ik me regelmatig laten informeren door de fractievoorzitters, door minister Heinen ben ik er een aantal keren geweest. Inclusief de nacht en de ochtend. En daarmee heb ik ook mijn verantwoordelijkheid kunnen waarmaken zoals ik die heb. Om het namelijk vandaag ook in de ministerraad, waar de minister van Financiën heeft ingebracht, ook de discussie met de collega’s aan te gaan over het aanvaarden van dit voorstel of niet.
AKKERMAN
En had u daarbij ook nog een specifieke rolverdeling? Bijvoorbeeld good cop, bad cop bij die gesprekken?
SCHOOF
Nee, dat was niet nodig.
AKKERMAN
Nog één andere vraag. Wat was nou eigenlijk de rol van Pieter Omtzigt bij deze onderhandelingen? In hoeverre was hij erbij?
SCHOOF
Nou, hij was er niet bij. Maar wat zijn rol verder was, dat moet u aan hem vragen.
AKKERMAN
Nou, hij was er niet fysiek bij, maar hij was wel op een andere manier bij dat overleg aanwezig, hebben wij begrepen.
SCHOOF
Nee, maar echt, u moet het aan de heer Omtzigt vragen. Maar in de overleggen die het kabinet, de minister van Financiën en ik hebben gehad en de overleggen van de fractievoorzitters, dat vond met andere mensen plaats.
ORNSTEIN
Ja, we praten hier al maanden over de inflatie die in Nederland zo hoog is in vergelijking tot andere Europese landen. Nou, die boodschappenbonus, waar de collega net naar vroeg, die zal die inflatie niet doen afnemen. Wat staat er nou, hoe bent u met deze Voorjaarsnota aan inflatiebestrijding, aan dat mensen echt merken dat niet alles teken zo duur wordt?
SCHOOF
Nou, de inflatie, volgens de president van de Nederlandse Bank, zal geleidelijk gaan afnemen. Dat is belangrijk. En inflatie heeft meervoudige oorzaken, die je als nationale overheid maar tot een deel kan beperken. Daar waar we ook, gelet op de situatie in de eurozone en de positie van de Europese Bank, ook de Nederlandse Bank zelf maar beperkt kan beïnvloeden. En tegelijkertijd willen we natuurlijk die inflatie omlaag. Dat zal nog even duren, maar die inflatie gaat omlaag. Ik heb begrepen dat de rente weer iets omlaag is gegaan vandaag van de Europese Bank. Dat zal ook helpen om de inflatie wat omlaag te brengen.
ORNSTEIN
Maar u kunt als kabinet ook maatregelen nemen om die inflatie tegen te gaan. Zit dat in die Voorjaarsnota?
SCHOOF
Nee, we hebben maatregelen genomen om degene die moeite hebben om rond te komen om die te ondersteunen in een aantal zaken. Om te zorgen dat ze gewoon en de boodschappen kunnen betalen, althans, beter kunnen betalen, betaalbaarder maken, zou je kunnen zeggen ten aanzien van de energie en ten aanzien van de huren.
ORNSTEIN
En wat is dan uw verwachting, wanneer gaat die inflatie er voor de burger beter uitzien?
SCHOOF
Ik vind dat een heel interessante vraag, gelet op de huidige economische instabiliteit, zou ik bijna zeggen. Met alle discussies over importheffingen en alles wat daar speelt tussen de VS, wereldwijd, Europa, gaat daar veel meer effect vanuit op allerlei dingen. Tenminste, als we in een hele rare situatie terechtkomen. Dit wordt kijken in een glazen bol die per definitie nu op dit moment troebel is. En het klopt dat die in Nederland hoger is. Dat klopt. En ik hoop dat de situatie op de Europese markt en in de Nederlandse markt zich in een rap tempo gaat aanpassen. Ook dat heeft een aantal redenen. Maar we zien een dalende trend van de inflatie op de langere termijn en dat wordt ook verwacht voor de komende maanden. Ervan uitgaande dat alles wat ik eerder zei daar niet negatieve invloed op heeft.
ORNSTEIN
Tata Steel, 1600 ontslagen. Industriepolitiek, is dat ook niet iets waarvan je verwacht dat er in zo’n Voorjaarsnota er tenminste iets over gezegd wordt? Dat is toch een groot probleem waar Nederland nu ook mee kampt?
SCHOOF
We hebben intensieve gesprekken met de industrie. En ik heb van de week nog een heel gesprek gehad met de energie-intensieve industrie. Ik zou gisteren nog een overleg hebben gehad met een aantal andere partijen, het bedrijfsleven in Nederland. Maar goed, het liep even dwars door mijn agenda heen, waardoor ik die niet kon vervullen, zal ik maar zeggen, die afspraak. Die pak ik ongetwijfeld snel weer op. Met de minister van Economische Zaken, met de minister van Buitenlandse Handel, met de minister van K&GG, zijn we intensief met het Nederlands bedrijfsleven in gesprek om te kijken waar we kunnen helpen, wat we kunnen doen om te zorgen dat het vestigingsklimaat in Nederland, en daarmee het verdienvermogen van deze bedrijven en de werkgelegenheid van deze bedrijven, dat die gewoon overeind blijft. Want dat is ontzettend belangrijk voor Nederland en daar proberen we echt met man en macht aan te werken.
ORNSTEIN
En komt daar geld voor beschikbaar, zoals bij de Oosterburen in Duitsland, na die kabinetsformatie? Die gaan echt intensief in de industrie investeren. Gaat Nederland dat ook doen?
SCHOOF
Dat leest u niet in deze Voorjaarsnota.
ORNSTEIN
Maar dat komt later dan?
SCHOOF
Nee, maar het is de vraag. Niet voor alles is geld nodig. En het is belangrijk, ongetwijfeld. En daarom praten wij ook met het bedrijfsleven zo intensief, want we zijn ons het probleem zeer bewust. We zien inderdaad ontslagen bij Tata, we zien soms bedrijfssluitingen. We zijn ons zeer bewust van wat er speelt. Dat heeft een complexiteit aan redenen. En daar waar wij iets aan die redenen kunnen doen, zullen we dat ook niet nalaten. Dat zit soms in wet- en regelgeving, het zit soms een financiering, het zit soms in andere zaken. En we zijn druk bezig om daar met de eerdergenoemde ministers naar te kijken hoe we dat kunnen vormgeven.
Bezoek aan Japan (2)
ORNSTEIN
Nog een ander vraagje, Japan. U weet wie heel kortgeleden nog premier Ishiba heeft bezocht? Mark Rutte, als Secretaris-Generaal van de NAVO
SCHOOF
Klopt, ja, ik moest even nadenken, maar u heeft gelijk.
ORNSTEIN
Is het toeval dat u nu ook gaat meedenken over het versterken van die oostelijke flank van de NAVO? Want u vertelde dat u daar over veiligheid...
SCHOOF
Ook over veiligheid, klopt. Deze, volgens mij is deze afspraak met Japan, volgens mij iets van, volgens mij al in het najaar gemaakt. Nee, omdat hij opgehangen was aan het openen van het Nederlands paviljoen bij de Expo. Dat was ook de reden voor de data. En tegelijkertijd, nogmaals, Japan is een belangrijke partner op zowel handelspartner en economie, maar ook in termen van veiligheid. En zullen we daar ongetwijfeld ook met elkaar over spreken. Maar het heeft geen directe relatie met het bezoek van de SG van de NAVO.
ORNSTEIN
Vindt u dat Japan zich mag herbewapenen?
SCHOOF
Oh, dat zijn nogal vragen zeg.
ORNSTEIN
Nou ja, die gaan op u afkomen.
SCHOOF
Zal ik eerst eens naar Japan gaan?
ORNSTEIN
Japan heeft een Defence Force. En de secretaris-generaal van de NATO zal niet voor niks naar Tokio zijn gegaan. En u zegt: ik ga daar ook praten. Dus die vraag komt op tafel.
SCHOOF
Zullen we daar volgende week dan het gesprek over hernemen?
ORNSTEIN
Maar ik ga niet mee naar Japan.
SCHOOF
Nee, nee, nee. Ik nodig u ook niet uit om mee te gaan naar Japan.
ORNSTEIN
Jammer.
SCHOOF
Ja, dat snap ik. Maar ik ben er volgende week vrijdag weer. En dan kunt u eventueel deze vraag herhalen. En dan heb ik er misschien wel of geen antwoord op.
ORNSTEIN
Die vraag komt wel op uw bordje. Want president Trump heeft al gezegd dat hij wil dat Japan meer aan defensie uit gaat geven.
SCHOOF
Nou, dat geluid kennen we. Ook in Europa. En daar werken we hard aan.
Defensie-uitgaven
PAK (EW)
Als we het toch over defensie hebben. Als president, de Franse president Emmanuel Macron weer een defensietop organiseert met de Coalition of the Willing, wordt u dan nog uitgenodigd? Want hoe willing is Nederland als we dit jaar niks extra’s aan defensie uitgeven?
SCHOOF
Nou gaat u dingen door elkaar halen. In de eerste plaats: Nederland zal ook dit jaar de 2% halen. In de Voorjaarsnota zit ook extra geld voor defensie. Dat is één. Twee, de Coalition of the Willing heeft niks te maken met een defensie-uitgaven. De Coalition of the Willing is het initiatief van de president van Frankrijk en de premier van Engeland. Want onder hun verantwoordelijkheid en leadership, zoals het mooi heet, vindt dat plaats. Namelijk om te kijken of er mogelijkheden zijn om met elkaar tot overeenstemming te komen tot een soort defense force. De termen, hoe het genoemd wordt, wisselen steeds. Om dat vorm te geven ter bescherming als er een vredesdeal komt om daar dan aan, zeg maar, om dat vorm te geven. Nederland is bij dat proces intensief betrokken. De ministers van Defensie hebben daar vorige week nog in dat verband met elkaar over gesproken. Ik ben ervan overtuigd dat ook ik de volgende keer wel word uitgenodigd. Alleen, Nederland heeft, en overigens zoals meerdere landen, nog geen commitment uitgesproken, kan ook niet, over het al dan niet deelnemen. En als wij gaan deelnemen, heb ik iedereen beloofd, in het kabinet, in de Kamer, aan Nederland, dat we dat proces buitengewoon zorgvuldig doorlopen. Omdat het echt een zwaar besluit is om dat te doen.
PAK
Nee, maar veel van die landen die daar meepraten, die hebben wel de defensie-uitgaven opgehoogd. Bijvoorbeeld naar 3-3,5%. Alvast Denemarken, Zweden, Duitsland heeft dat commitment uitgesproken. Nederland doet dat nu niet. Zit u dan in een soort kinderzitje in dat soort overleg aan tafel?
SCHOOF
Weet u, ik vind het echt, ik vind dit zo flauw. Weet u waarom ik het zo flauw vind?
PAK
Hoezo vindt u het flauw?
SCHOOF
U haalt nu… ja omdat u twee dingen door elkaar haalt.
PAK
Nee, ik haal twee dingen door elkaar aan. Het gaat erom…
SCHOOF
Oekraïne staat niet ter discussie. We zijn druk… U had mij een vraag gesteld, dan mag ik daar ook antwoord op geven. Nederland heeft een inzet op Oekraïne. En we hebben altijd gezegd: we steunen Oekraïne militair, politiek en financieel. Wij nemen actief deel aan het hervormingsproces van die Coalition of the Willing. Zonder ons commitment hebben uitgesproken of we daaraan deelnemen. Dat staat helemaal los van de vraag hoe onze defensie-uitgaven zijn. Defensie-uitgaven is een vraagstuk dat wordt doorlopen in het kader van de NATO. De NATO-eis is 2%. Die 2% halen we ook. We hebben nu voor ’26 daar extra middelen voor defensie vrijgemaakt. En na de NAVO-top gaan we vervolgens met elkaar de discussie voeren op basis van wat daar is afgesproken op de capaciteitsvraag, de capabilities zoals dat zo mooi heet, dat percentage dat daaruit voortvloeit, hoe we dat weer vormgeven. U moet die twee niet door elkaar halen want president Macron kijkt in het kader van de Coalition of the Willling niet naar de vraag of iemand z’n defensie-uitgaven heeft verhoogd. Daarom dat ik hier zo fel op reageer.
PAK
Als u mijn vraag zo interpreteert als u wilt, staat u dat vrij. Maar specifiek over die defensie-uitgaven dan, die gaan in dit tempo met 0,1 procentpunt omhoog. Dat betekent dat het 14 jaar duurt voordat Nederland bijvoorbeeld op 3,5% zit. Misschien wilt u het record van Mark Rutte als langstzittende premier verbreken maar dat is toch een vrij laag tempo, of zie ik dat verkeerd?
SCHOOF
We hebben hier voor ’26 iets gedaan. Over het noodzakelijke percentage doen we, daarvoor is de NATO-top leidend in juni hier in Den Haag. En als we daar unaniem, dat is nodig in de NATO, zeggen dat het streefpercentage X moet zijn, dan is het ook voor Nederland de vraag hoe wij op dat percentage X uitkomen. Daar zal er ongetwijfeld een jaartal bij het percentage X staan, en dat zal voor Nederland dus ook bepalend zijn hoe we dat traject gaan doorlopen.
PAK
En wanneer verwacht u daar een besluitvorming voor?
SCHOOF
We nemen eerst de NAVO-stap, dat is in juni. En daarna is het aan Nederland om te kijken hoe we daar vorm aan geven.