Natuur herstellen en versterken

Bodemverzuring en minder biodiversiteit

Te veel stikstof in de natuur zorgt voor verzuring van de bodem en verstoring van het natuurlijk evenwicht. Voedingsstoffen zoals calcium spoelen weg, waardoor de biodiversiteit van planten en dieren afneemt. Dit maakt de natuur kwetsbaar. 

Planten en dieren die verdwijnen, kunnen voor grote veranderingen zorgen. Zowel in natuurgebieden als in de bebouwde omgeving. De leefomgeving verandert. Het landschap wordt eentonig en het ecosysteem wordt kwetsbaar. Er blijven minder soorten over. En het landschap is minder goed bestand tegen bijvoorbeeld droogte of wateroverlast. 

Streven naar een veerkrachtige natuur

Een sterke, veerkrachtige natuur is van groot belang voor de mens. De natuur geeft bijvoorbeeld frisse lucht, drinkbaar water en grond- en voedingsstoffen. Bovendien beschermt de natuur mensen tegen ziekten, droogte en extreem weer en slaat CO₂ op.

Doelen om de natuur te herstellen

Samen met andere Europese landen heeft Nederland afgesproken om natuur te beschermen en te herstellen. Bijvoorbeeld de Natura-2000-gebieden. En welke planten, dieren en type leefgebieden Europese landen moeten behouden. Uit die afspraken volgen onder meer onderstaande doelen: 

• Voldoen aan de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn
  Om de diversiteit van de natuur in stand te houden, heeft de Europese Unie de Vogel- en Habitatrichtlijn (VHR) opgesteld. Hierin staat welke planten, dieren en leefgebieden de landen van de EU moeten beschermen en behouden. Er zijn extra maatregelen nodig om de doelen van die richtlijnen te halen, want de doelen worden nog niet gehaald.
• Minder stikstofneerslag in Natura-2000-gebieden 
  Het kabinet heeft in het coalitieakkoord afgesproken dat in 2030 74% van de stikstofgevoelige natuur in Natura-2000-gebieden de zogeheten kritische depositiewaarden (KDW) niet meer overschrijden. Boven deze grenzen bestaat het risico dat de kwaliteit van leefgebieden van dieren of planten verslechtert. Bijvoorbeeld door de neerslag van stikstof, die voor verzuring zorgt.
• Biodiversiteit in het bos herstellen
  Doelen uit de bossenstrategie uit 2020 worden toegevoegd aan het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Hierin staat onder meer dat er in 2030 37.400 hectare nieuw bos moet zijn aangelegd en dat de kwaliteit van bestaande bossen moet verbeteren. Via de gebiedsprogramma’s beslissen provincies hoe zij deze doelen willen halen. Bijvoorbeeld waar de nieuwe bossen komen. Bossen aanleggen zorgt ook voor meer CO₂-opslag, wat bijdraagt aan de klimaatdoelen.
• Minimaal 80.000 hectare nieuwe natuur in 2027
  In het Natuurpact uit 2013 is afgesproken dat provincies in 2027 voor minstens 80.000 hectare nieuwe natuur hebben gezorgd, via het Natuurnetwerk Nederland.
• De kwaliteit en beschikbaarheid van water verbeteren
  Water heeft een belangrijke rol bij natuurherstel. De natuur is beter bestand tegen veranderende omstandigheden als de watercondities op orde zijn. Bijvoorbeeld als het grondwaterpeil de juiste hoogte heeft. En de kwaliteit van het water in beekjes en meren goed is.  

Verschillende maatregelen om natuur te herstellen per gebied

Om de natuur te herstellen en te versterken, neemt de overheid verschillende maatregelen. Die maatregelen verschillen per gebied. Herstel van heidegebied vraagt bijvoorbeeld om andere maatregelen dan duinen, vennen of veenlandschap. Soms helpt het om bijvoorbeeld sloten en rivieren te baggeren of de grondwaterstand te verhogen. Of om stukken land te laten begrazen door schapen, runderen of pony’s. 

Ook helpt het om de natuur rust en ruimte te geven. Bijvoorbeeld door goed te sturen op recreatie om de meest kwetsbare natuur te ontzien. En door maatregelen in de natuur te nemen:  

• bermen kruidenrijker maken;
• ecologisch beheer;
• natuurvriendelijke oevers;
• houtwallen en bomenrijen aanleggen tussen natuurgebieden.

Tot 2030 trekt de Rijksoverheid ongeveer € 3 miljard uit om de natuur in de meest kwetsbare natuurgebieden te herstellen. Het Rijk, de provincies en natuurorganisaties die terreinen beheren werken samen om dit voor elkaar te krijgen. De maatregelen moeten ervoor zorgen dat de natuur herstelt en sterker wordt en de biodiversiteit toeneemt.