Toespraak staatssecretaris Paul bij de conferentie Holocausteducatie
Op woensdag 9 april 2025 sprak staatssecretaris Paul (OCW) aan het begin van de Conferentie Holocausteducatie, georganiseerd door de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding.
Het gesproken woord geldt.
Goedemiddag allemaal,
Wat fijn om u hier allemaal te treffen. Mag ik allereerst iets met u delen wat diepe indruk op mij heeft gemaakt?
Het was vrijdag 24 januari van dit jaar, in Kamp Westerbork. Samen met Vere en Amy, leerlingen van De Lindenborg uit het Groningse Leek, las ik 150 namen voor. 150 Namen van mensen die in de Holocaust zijn vervolgd, gedeporteerd en vermoord.
Hun namen noemen ontroerde me diep. Namen van oude mensen, van jonge mensen. Onschuldig en weerloos. De jongste was slechts 3 dagen oud.
In totaal werden meer dan 100.000 namen van Joden, Sinti en Roma voorgelezen, door bekende en minder bekende Nederlanders. Elke voorgelezen naam een klein verzet tegen het vergeten. Pas na 6 dagen en 5 nachten ononderbroken voorlezen klonk de laatste naam.
De leerlingen van De Lindenborg vertelden mij hoe belangrijk zij het vinden om de vreselijke geschiedenis niet te vergeten. En dat lessen hen helpen, net als bezoeken aan herinneringsplekken.
Beste mensen,
U bent allemaal bezield en gedreven om de herinnering aan de Holocaust levend te houden. Niet alleen op school, maar in de héle samenleving. Dus ook tijdens culturele activiteiten, op de sportclub of op het werk.
Ook 80 jaar na de bevrijding zijn de littekens van de Tweede Wereldoorlog nog voelbaar. En aan oude pijn wordt nieuwe toegevoegd. Bijvoorbeeld als leraren les geven over de Holocaust, en zij - als een klap in het gezicht - terugkrijgen wat in de hele maatschappij speelt: afwijzende of zelfs antisemitische reacties. Of als Joodse leerlingen onderweg naar school worden uitgescholden.
Daarover sprak ik in februari 2024 op het Cheider in Amsterdam, de orthodox-joodse school voor primair en voortgezet onderwijs in Amsterdam. Ik heb ze verzekerd dat er in Nederland geen plek is voor antisemitisme. Nergens. En al helemaal niet op scholen.
Dat geeft de overheid en de samenleving als geheel een grote verantwoordelijkheid. We mogen met zijn allen niet wegkijken, maar moeten actief optreden tegen haat en uitsluiting, in welke vorm dan ook.
Dit is niet makkelijk. Gesprekken en lessen over de Holocaust kunnen zwaar en gevoelig zijn. Bijvoorbeeld als de Holocaust en het politieke discours rond Gaza en Israël vermengd worden.
Ik heb diepe bewondering voor leraren in de klas, maar ook voor gastdocenten en museummedewerkers, die een weg weten te vinden door spanningen en ongemak heen. Die de moeilijke gesprekken blijven voeren, ook in tijden van spanning en polarisatie.
Kennis over de Holocaust is voor iederéén in Nederland van groot belang. Op school en daarbuiten. Je leert over het pijnlijke verleden, maar ook over de diepe waarde van vrijheid, tolerantie en democratie in het heden.
U draagt allemaal op uw eigen plek en op uw eigen manier bij aan de verspreiding van kennis over de Holocaust. Daarmee helpt u allemaal het doel van het Nationaal Plan Versterking Holocausteducatie realiseren. Een plan dat ik in juni 2024 heb gelanceerd samen met mijn toenmalige collega’s van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Justitie en Veiligheid en natuurlijk de Nationaal Coördinator
Antisemitismebestrijding. Dat is een hele mond vol. Maar dit toont ook aan dat we de Holocausteducatie echt over de hele breedte van de samenleving willen bevorderen. Daarom ben ik blij dat het Nationaal Plan overal tot acties leidt: van de inrichting van de herinneringscentra tot het tegengaan van spreekkoren in het voetbal en het versterken van educatie in het onderwijs.
1 van de acties in het onderwijs is een peiling onder docenten. We willen heel graag weten hoe zij lesgeven over de Holocaust en wat hen daarbij helpt of juist belemmert. Wat docenten nodig hebben: dát is het vertrekpunt. En vervolgens kunnen wij daarop inspelen, samen met u, met het onderwijsveld en de herinneringssector. In de strijd tegen vergeten, tegen desinformatie en tegen antisemitisme.
Beste mensen,
Ik dank u voor al het goede werk dat u doet. Ik hoop dat daardoor de kennis over de Holocaust zich kan verdiepen en verbreden in de hele samenleving. Voor vanmiddag wens ik u warme ontmoetingen, prikkelende gedachten en goede gesprekken toe.
Dank u wel.